Amerika’dan Ruanda’ya, Brezilya’dan Avrupa’ya dünya çapında bilimsel çalışmalara imza atan, “Bilim Diplomatı” ve “Bilim Büyükelçisi” ünvanlı, genetik bilimci, İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü (İYTE) Rektörü Prof. Dr. Yusuf Baran, Batmanlı 7 çocuklu bir ailede doğdu. İlkokula başladığında, ‘Bu çocuk okumaz’ diye eve gönderildi. Şimdi kansere çare olan bilimsel buluşları var.
SIRTIMIZI BİLİME DAYAYALIM
Ulusal ve uluslararası 100’den fazla ödül kazanıp, 500’ün üzerinde bilimsel eser yayınladı. 40’ı aşkın bilimsel araştırma projesi yönetti. Amerika Bilimin İlerletilmesi Organizasyonu, dünyadan 28 kişiyi aldığı Bilim Diplomasisi ve Liderlik Programı’na seçti. Önceki gün 2024 Yılı Türkiye İnovasyon ve Başarı Ödülleri’nde “Yılın Girişimci Lideri Ödülü kazandı. İYTE öğretim üyesi başına bilimsel yayında devlet üniversiteleri içinde son 5 yıldır Türkiye birincisi oldu. “Sırtımızı bilime dayayalım” diyen Prof. Yusuf Baran şöyle konuştu:
İÇİMİZDEN ATATÜRK ÇIKSA
“İnsanlar, ‘İçimizden bir Atatürk daha çıksa’ diyor. İçimizden bir Atatürk daha çıksa, onu aşağı çekeriz. Atatürk çıktığında sanki herkes ona, ‘Hadi arkandayız’ dedi. Atatürk, yaşamı boyunca içeride ve dışarıda mücadele etti. Yedi cihan kapımıza dayanmış, vatanımıza göz dikmişti. Vatan giderse aileniz, namusunuz, malınız, mülkünüz her şeyiniz gider. Mavi gözlü bir lider çıkıp, ‘Vatanımızı vermeyiz, özgürlüğümüzden asla vazgeçmeyiz’ dedi. Anadolu’da büyük bir özgürlük mücadelesi başlattı. Ayağında çarık heybesinde kuru ekmekle, özgürlük çağrısına Anadolu’nun yiğit evlatları koştu. ‘Savaş gemim, silahım yok’ diye kimse bahane uydurmadı.”
GENÇLERİ KEŞFETMELİYİZ
“O zaman da vatan için savaşan insanları beğenmeyen, dedikoducular vardı. 100 yıl sonra, bugün de yapılanı beğenmeyen, dedikoducular var. Çocuklarımıza, sınırsız, hiç kimsenin inanmadığı hayaller kurmayı ve hayallerinden vazgeçmemeyi öğretelim. Bu ülkede, her sene yüzlerce Atatürk, binlerce Mimar Sinan, Einstein doğuyor. Gençler iyi eğitimle, potansiyelleri keşfedilerek geleceğe hazırlanmalı. Bir ülkeyi ayağa kaldırmak ve yoksulluktan kurtarmak için tek reçete; Bilimsel eğitim, akıl ve liyakattir.”
YILLIK CİROSU 5 MİLYAR LİRA
İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü’ndeki Teknopark İzmir’in ihracatı 200 milyon dolar ve yıllık cirosu 5 milyar TL’yi aştı. 2023 ÜniAR Araştırması Öğrenci Memnuniyeti’nde Türkiye Birincilik Ödülü ve Rektör Performansı Değerlendirmesi’nde Altın Ödül kazandılar.
Yusuf Baran kimdir?
iLKOKULDA “BU OKUMAZ” DiYE EVE YOLLAMIŞLAR!
Ziraat teknisyeni Mehmet Vechettin Baran ve ev kadını Ayten Baran’ın 7 çocuğundan biri olarak 1977’de Batman’da doğdu. Babalarının tek memur maaşıyla okuyan 7 çocuk eczacı, doktor, bilim insanı, mühendis ve genetik bilimci çıktı. İlkokul 1. sınıfta “Bundan olmaz, okumaz” denilip eve gönderilen Yusuf Baran ise 16 yaşında üniversite kazandı. Lise ve üniversite yıllarında işçi olarak çalışıp okudu. Dicle Üniversitesi Biyoloji Öğretmenliği’ni bitirdi. YÖK’ün yaptığı Yüksek Lisans Eğitimi Sınavı’nda Türkiye birincisi olup, ODTÜ’de yüksek lisans ve doktora yaptı. 36 yaşında “Profesör” ünvanı aldı.
NATO bursuyla, ABD’deki Medical University of South Carolina’da okudu. 40’tan fazla bilimsel projede çalıştı. Dünya Ekonomik Forumu’nun akademik mükemmeliyet, topluma hizmet ve bilim ile dünyayı değiştirme potansiyeli olanlara verdiği, “Yılın Genç Bilim İnsanı Ödülü”nü kazandı. BM Dünya Bilimler Akademisi’nin 4 yılda bir dünyada 5 kişiye verdiği “Bilim Diplomasisi Ödülü”nü aldı. Kanser Moleküler Biyolojisi adlı bir kitabı var.
HURAFELERLE BOĞUŞUYORUZ
“1015’li yıllarda dünyada güney yarımküre, eğitim, bilim, astronomi ve felsefeyle ilgilenirken, kuzey yarımküre hurafelerle, savaşlarla ve çatışmalarla boğuştu. Son bin yılda bilim, güney yarım küreden kuzey yarım küreye göçtü. Doğu, Türkiye’den başlar. Doğu, 500 yıldır oturuyor. Bilimi terk ettiğimiz için bizim kucağımız-
da hurafeler ve savaşlar kaldı.”
İMPARATORLUKLAR NEREDE?
“İnsanlık tarihinin en güçlü canlısı dinozorlar, 360 milyon yıl yaşayıp 160 milyon yıl önce soyu tükendi. 110 milyon yıldır var olan karıncalar hâlâ var. ‘Ben çok büyüğüm, güçlüyüm’ demek çok yanlış. Roma, Selçuklu, Osmanlı imparatorlukları nerede? Alt alta koyduğumuzda tüm imparatorlukların yıkılma nedeni, eğitim ve liyakatten uzaklaşmalarıdır. Kanser bilimi, kök hücre çalışıyorum. Uygulanan bir ilacın kanser tedavisinde neden etkili olup olmadığını keşfettim. Kök hücreyle tavşanlarda boy uzattık. Türkiye’de ortalama 85 olan insan ömrü, 10 yıl içinde 10 yaş daha uzayacak. 1900’lü yıllarda ülkemizde ömür 40 yıldı. Bilim varsa ömrünüz de, boyunuz da uzuyor.”
YEDEK ORGAN ÜRETİYORUZ
“Alzhimer, demans gibi hastalıklar, ömür uzayınca çıktı. Ömür uzadı, vücut yoruldu. Kalp, gözler, böbrekler yetmedi. Bağışlanan organlar ihtiyacı karşılamadı. Laboratuvarlarda organ ürettik. Dünyanın en zengin insanı Rockefeller 99 yaşında öldüğünde vücudundaki 11 organı nakildi. Dünyanın geldiği nokta burası.”
TÜRKiYE BiLiME BAĞLANMALI
“Doğu, batı, kuzey, güney, Akdeniz, Karadeniz, İslam ve Hristiyan dünyası arasında Türkiye köprüdür. Dünya barışı ve insanlığın ortak aydınlık geleceği için çok çalışmalıyız. Türkiye’yi bilim, eğitim ve bilim insanları üzerinden dünyaya bağlamamız gerekiyor. Bilim diplomatıyım. Birçok devlet başkanıyla konuştum. Hepsi çok zengin, çok eğitimli aile çocukları değildi. Ortak özellikleri, hayal kurup çok çalışmalarıydı. İnsanlar hayallerinizle dalga geçmiyorsa büyük hayaller kurmamışınızdır. Gençlerimize, hayal kurmayı ve küresel sorunların çözümüne odaklanmayı öğretmeliyiz.”
“AMA” DİYEN KAYBEDECEK
“Bilim insanı olarak söylüyorum 2100 yılına kadar dünyada her şey bugünkü gibi giderse küresel ısınma ve su sorunundan 1 milyar insan doğduğu topraklardan göç edecek. Bizi, bilimin dışında aynı masada toplayacak başka bir güç yok. ‘Ama’ diyen kaybedecek.Dünya Ekonomik Forumu, 2030 yılına kadar dünyanın en büyük 500 şirketinin 200’ünün yok olacağını ve 2030 yılında dünyanın en büyük şirketi olacak kuruluşun ise hâlâ kurulmadığı yazdı. Dünyadaki, bu baş döndüren değişimi görmeyenler gerileyecek.”
