Özellikle Avrupa’da ticaret, keşifler ve askeri amaçlarla yeni deniz rotalarının keşfedilmesi ve üstünlük kurma hedeflerinin önem kazanması, navigasyon ve haritacılık için standartları belirleme ihtiyacını ortaya çıkardı.
O zamana kadar herkesin bulunduğu noktadaki güneşin ve yıldızların konumuna göre seyrüsefer yaptığı dünyada haritacılık ve zaman kavramlarını en üst seviyede kesinlikle belirlemek isteyen İngiltere, 1675’te Londra yakınlarındaki Greenwich’te bir gözlemevi kurdu.
Bugün sahip olduğu saray nedeniyle Londra kent sınırları içindeki iki “Kraliyet ilçesinden” biri konumundaki Greenwich’teki gözlemevinde, astronomi ve yıldızların konumu belirlenirken 1833’te bir zaman küresinin düşürülmesiyle günler belirlenmeye başlandı.
O günden yaklaşık 25 yıl sonra Greenwich’teki bir kürenin belli zamanlarda düşerek işaret ettiği günlük zaman bilgisi, telgraf hattı aracılığıyla dağıtılmaya başlandı.
Greenwich’teki gözlemevi, 1884’teki uluslararası bir toplantının ardından başlangıç meridyeni kabul edildi.
ABD’nin başkenti Washington’da bir araya gelen 25 ülkenin delegeleri, Greenwich Gözlemevi’ni başlangıç meridyeninin geçtiği nokta seçerken bunda, o zamanki denizcilerin yüzde 70’ten fazlasının zaten Greenwich’in gösterdiği zaman bilgisini kullanması etkili oldu.
6 “bip sesi” biten saate ve saat başına işaret ediyor
Bugün Greenwich Üniversitesi ve Ulusal Denizcilik Müzesi ile aynı arazi içerisinde bulunan Greenwich Gözlemevi, Londra’nın turistik noktalarından biri olarak dikkati çekiyor.
Geniş yeşil alanları, tarihi yapıları ve ünlü pazar yeriyle yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktası olan Greenwich, dünya denizciliği için 140 yılı aşkın süre önce başladığı başlangıç meridyeni olma hizmetini sürdürüyor.
Dünyanın doğu-batı boylamındaki “sıfır noktası” kabul edilen Greenwich Gözlemevi, 1884’teki toplantının ardından saatlerin de “sıfır noktası” oldu.
Bugün dünyadaki tüm saatler bu noktaya uzaklığına bakılarak Greenwich Saati (GMT) üzerinden artı ve eksi değerler alıyor. Örneğin Türkiye, Londra’nın kış saatinde olduğu bu dönemde GMT+3 olarak saatlerini ayarlarken, Greenwich’in batısındaki New York’ta saatler GMT-5 olarak belirleniyor.
Greenwich Gözlemevi, 5 Şubat 1924’te ise saatleri ve boylamları kesin olarak belirleyecek adımı attı ve zaman sinyallerini saatlik göndermeye başladı.
Dönemin Gözlemevi Direktörü Frank Watson Dyson’ın icat ettiği 6 kısa “bip sesi” günün tam saatini belirlemek için elektronik olarak üretildi ve 5 Şubat 1924’te BBC Radyosu’ndan çalındı.
Bir saatin son 5 saniyesinde çalan 5 bip sesi ile saat başında çalan tek bir uzun bip sesini üreten saat Greenwich Gözlemevi’nde muhafaza edilirken, BBC Radio 4 bugün hala haber bülteni açılışında, Dyson’ın ürettiği bip sesini çalıyor.
Her yıl 2 milyondan fazla ziyaretçi ağırlıyor
Bugün Ulusal Denizcilik Müzesinin bir parçası olarak hem bilimsel çalışmalara devam eden hem de müze olarak ziyaret edilebilen Greenwich Gözlemevi, Londra’ya da tepeden bakmak isteyenlerin uğrak yerleri arasında geliyor.
Her yıl 2 milyondan fazla ziyaretçi ağırlayan gözlemevinin bahçesinde bulunan temsili başlangıç meridyeninde fotoğraf çektirmek isteyenler sıralar oluşturuyor.
